Hoe Boeddha leeft (artikel)

boeddhabeeld in bos

Tijdens een bijeenkomst zei meester Huaitang:
‘Wanneer je illusie doorziet, dan laat je die achter je zonder verdere maatregelen; wanneer je illusie achter je laat, dan ontwaak je zonder stapsgewijs proces.’

Wereldse maakbaarheid of zingeving dekt niet de totale werkelijkheid. De aanname dat deze existentiële eenzijdigheid wèl klopt, veroorzaakt lijden. Dus is Boeddha op zoek gegaan om die begoochelde fixatie op zintuiglijkheid op te lossen.

Ons, stervelingen, ontgaat het meest wezenlijke: datgene wat ook alle maakbaars mogelijk maakt. Dat wat ik ben, of concreter mijn hartsbewustzijn, is niet sterfelijk (ontkenning) of onsterfelijk (sublimering) – het is een heel reële en wonderlijk ongrijpbare substantie, zo wonderlijk dat je het ‘leegte’ kunt noemen.

Dat is wat Boeddha concludeerde. Oefenenderwijs had de werking van die dharmische substantie zijn karmische betovering doorbroken. Daarmee werd Mara’s levenslang ondermijnende invloed voorgoed tenietgedaan. Het bevrijdde hem van alle pijnlijke ik-kramp (subject) en wereld-afstand (object).

Voortaan liet hij weten: ‘In een wereld die met blindheid is geslagen zal ik de trommel van doodloosheid roeren’ (Breet, Jan de & Janssen, Rob: Aldus sprak de Boeddha. Rotterdam 2007, p. 109). Maar ook: ‘Wie mij ziet in mijn verschijningsvorm zal mij niet kunnen zien’ (Conze, Edward: The short Prajnaparamita Texts. London 1973, p. 136).

Deze wetmatigheid – het verband tussen lichaam (zintuigen) en geest (transcendentie) – geldt voor alle levende wezens. Het is niet alleen relevant op de dag van ons overlijden maar ook tijdens ons bestaan. Er zijn niet zoveel leraren die dit gegeven zo helder en consequent hebben toegelicht als Shakyamuni boeddha heeft gedaan. Getuige zijn eigen onderrichtingen is hij daarmee zelfs nu nog actief in de weer…

Wat behelst dit dan? Hij gaf principiële uitleg (visie, wijsheid) en toonde de dagelijkse belichaming (praktijk, meditatie). En hij claimde daarin niet speciaal of uniek te zijn: ‘Velen gingen mij voor,’ en ‘Ieder mens beschikt over dezelfde kwaliteiten als ik.’
Oftewel: er bestaan ontelbare andere boeddha’s en bodhisattva’s in verleden, heden en toekomst; en ontelbare andere levende wezens bezitten ditzelfde kernpotentieel van het ongeborene [vandaar: het doodloze], de Dharma dus, waarheidswerking.

In een verwarde en verwarrende omgeving, aangetast door onechtheid en verblinding, is het behulpzaam om dit zo concreet mogelijk te benoemen. Veel van wat wij mensen doen en denken is niét waar, dat wil zeggen: niet werkelijk, maar onecht, beperkt, afhankelijk, ingevuld. Wie kan oprecht zeggen dat hij of zij volkomen integer en authentiek leeft, zonder daarbij enige twijfel of schaamte te voelen?

Enkel dit te willen – integer en authentiek leven – is al lastig in een wereld van beïnvloeding en zintuiglijke interesses. Zonder profilering implodeert mijn zelfbeeld, met alles wat daaraan vasthangt. Daarom ga ik, zolang ik niet beter weet, via loopbaan, netwerk of media mijn zelfbeeld opkrikken – in de hoop iets van geslaagdheid te ervaren. Zo draag ik bij aan een gammele biotoop van eigenbelang die we zo slaafs ‘de wereld’ noemen.

Bewuste wijsheidsbeoefenaars verbazen zich over de hardnekkigheid waarmee dit plaatsvindt. Want wie wil nou zoiets: desinteresse, irritatie, druktemakerij, goedkoop vermaak en innerlijke conditionering? Waar blijft mijn betrouwbare, waardige gezag als ik mijn leven bouw op vooroordeel en meeloperij, als ik uiterlijkheden belangrijker vindt dan de eigen authentieke beleving?

Inzicht in de onwenselijkheid van egoïsme doet je, net als Boeddha, zoeken naar een ander perspectief, naar een mensvisie waar kleingeestigheid wordt doorzien en losgelaten. Eenieder, contemporain of historisch, die deze visie belichaamt verdient respect want hij of zij kan mij leren hoe je dit realiseert. Die leerwens genereert heilzame identificatie en praktische devotie, want dit contact met kloppend menszijn (lees: leraren, bodhisattva’s, boeddha’s) laat op hartsniveau alle onmacht vreugdevol verdampen.

Hier pdf-versie; ook gepubliceerd op Boeddhistisch Dagblad
Citaat: Dahui (vert. Thomas Cleary): Treasury of the Eye of True Teaching. Boulder 2022, p. 14
Foto: Pexels

◄║►

Pelgrimage 7: beleving (slot)

Mahakashyapa, Boeddha's leerling
Mahakashyapa,
leerling van Boeddha.

MUZIEK

Elke vezel trilt onophoudelijk
badend in de gloed
van ongerepte noodzaak

nergens iets omslachtigs
ruim beoogds of fel ontmoedigds
sprankelen de klankjuwelen

zelfs het ontmanteld strijdlied
zwalkt harmonisch
door alle dwaze dronkenschap

vervoering kan gevaarlijk zijn
voor stervelingen met hun doffe
huid van aarzelglas

repeteer daarom ooit gestild
door dieper leed des te alerter
het goddelijk lied van overgave.


DANS

De wereld is verstrikt zijn
in een geestelijke veldslag krijger
eender welke opdracht

glanst niet ook in jouw pupillen
het opzichtig zwaard
van wijsheidsverband en

hoe stuwt in volle camouflage
niet jouw strakke puls
van onbaatzuchtigheid

laat dus de oude drakendans
zwieriger nog rond het wensjuweel
jou doen zegevieren

over resterend gebrek en jou
je doen wijden aan herstel van ieders
hartgrondig vertrapte bloei.


POEZIE

Sluit de logboeken maar
en doof bij vorstelijke aankomst
je laatste schamele licht

knielend op het harde steen
in duisterste schikking wordt ons
geopenbaard de woeste regel

van gewijde ademblijk
die laag-bij-de-gronds bevrijdend
getuigt van liefdevolle orde

teug op teug
verslindt jouw schuchter lijf
het jongste teken van verbijstering

woord voor woord gutst voortaan
door die vele trouwe vezels
vreedzaam toverspul.


Bron: Gedel

Foto: Metropolitan

1 2 3 4 5 6 7

◄║►

Aarde, water, vuur, lucht

Iemand vroeg:
‘Wat is de vormloze staat van de vier elementen?

De meester zei:
‘Eén moment van twijfel in je geest, en aarde blokkeert jou; één moment van begeerte in je geest, en water verdrinkt jou; één moment van kwaadheid in je geest, en vuur verschroeit jou; één moment van blijdschap in je geest, en wind verwaait jou.
Verwerf dit inzicht, dan word je niet van links naar rechts gestuurd door condities.’

Onderrichtingen van Linji (9e eeuw), leerling van Huangbo.
(Sasaki, Ruth Fuller; ed. Kirchner, Thomas: The record of Linji. Honolulu 2009, p. 201)

◄║►

Lezing boekhandel Dominicanen (2016)

In het kader van de maand van de spiritualiteit gaf Ad op 24 januari 2016 om 15.00 uur een lezing in boekhandel Dominicanen te Maastricht, met als titel ‘Je tijd goed besteden’. Hier een video met fragmenten daarvan.

Thema: Je beseft hoe kostbaar het leven is, maar toch valt het je niet gemakkelijk dit ook dagelijks zo te beleven. Ja, je vindt jezelf natuurlijk belangrijk, en er zijn de nodige dingen die je wat waard zijn. Maar is dat ook hetzelfde als ‘het leven’? Ben je druk bezig met ‘leven maken’? Investeer je vooral in je eigen ‘maakbaarheid’? Of wil je toekomen aan échte volheid, in alle vrijheid en diepgang.

Drukte en invulling is geen garantie voor vervulling. Sterker nog: in de spirituele tradities wordt juist geadviseerd om ruimte te schenken aan loslaten en ontspannen. Op zo’n bewuste manier kun je beter voelen hoe jijzelf er écht aan toe bent, wat je werkelijk wilt en hoe je betrouwbaar kunt omgaan met alle dingen waarmee je te maken hebt.

◄║►

‘Smeed je geest’

foto van Osensei Morihei Ueshiba
Morihei Ueshiba (1883-1969), grondlegger van aikido.

We moeten stoppen met vechten; vechten is een veel te groot risico. We moeten strijd en oorlog bannen uit de wereld. Wat we nodig hebben zijn vredestechnieken.

Ik ben geboren in het huis van een politicus en heb uit eerste hand ervaren hoezeer politici houden van argumentatie en competitie. Zo’n conflicten zijn niet goed. In plaats daarvan moeten we de weg van innerlijkheid volgen.

Er is geen andere keus. We moeten de ware werking en wetmatigheid zien van alle goddelijke principes in dit prachtig universum. Ieder van ons moet zijn of haar hart zuiveren en het denken op orde brengen – als we dit niet doen zal de wereld nooit verbeteren.

Dit houdt me voortdurend bezig en ik wil niets liever dan samen met alle mensen ervoor zorgen dat dit gerealiseerd wordt.

Als jij je hart op orde brengt en een harmoniserende geesteshouding vestigt, dan zullen de drie gebieden van het zichtbare, het verborgene en het goddelijke een vanzelfsprekende eenheid vormen, en dan zal alle goddelijke werking in de wereld als hulp voor jou beschikbaar zijn.

Smeed je geest – dat is het allerbelangrijkste.
Maak je niet druk om sterk of zwak. De fysieke technieken die we beoefenen hebben een dodelijk potentieel, maar richt je in plaats daarvan op hun helend vermogen.

Bron tekst:
Ueshiba, Morihei: The secret teachings of Aikido.
Tokyo 2007, p. 21-22
(oorspronkelijk gepubliceerd in Aiki Shimbun).

Bron foto:
Ueshiba, Kisshomaru: A life in Aikido;
the biography of founder Morihei Ueshiba.
Tokyo 2008, p. 10.

◄║►

Krachtpatser

Schildering en calligrafie van Hakuin: Hotei doing zazen
Hotei (incarnatie van bodhisattva Maitreya) in meditatie;
schildering (zelfportret) en calligrafie: Hakuin (1686-1769).

Oorspronkelijke tekst van de calligrafie:

The long-abandoned
long-lost Dharma trail
a rush-choked field
trod open again
by this old man.

Bron: Yoshizawa, Katsuhiro and Waddell, Norman:
The Religious Art of Zen Master Hakuin.
Berkeley 2009, p. 83-84.
Vertaling: Gedel.